“Turizm ” Latince “Tornus” kelimesinden gelmektedir. Anlamı “dönme hareketi” dir. İngilizce “tour”(tur) ve “touring” (turing) de bu kelimeden türemiştir. “Tour” dairesel bir hareketi; bazı yörelere yapılan ziyaretleri;iş veya eğlence amacıyla yapılan yer değiştirmeyi ifade eder.
Turizmin değişik tanımları yapılmaktadır. Dünya Turizm Örgütü (WTO) turizmi şöyle tanımlamaktadır:
“Turizm; sürekli kalışa dönüşmemek ve gelir getirici hiçbir uğraşıda bulunmamak şartı ile bireylerin geçici süre konaklamalarından doğan olay ve ilişkilerin tümüdür.”
Tanımda sözü edilen konaklamalar, kazanç sağlama amacına yönelik değildir. Konaklama geçici bir süre içindir, geziyi yapan ve konaklayan kişi bir süre sonra yaşadığı yere döner. Öğrenim amacıyla uzun süreli konaklamalar, iş arama amacıyla yapılan geziler turizmin kapsamına girmez.
Turist, turizm olayını yaşayıp gerçekleştiren kişidir.
Turizmin doğmasına neden olan olaylar şunlardır:
a. İnsanların eğlenme ve dinlenme istekleri,
b. Sağlık veya hava değişimi için yer değiştirmeler,
c. Spor, sanat ve kültürel etkinlikler,
d. İnceleme ve araştırma için yapılan geziler,
e. Kutsal sayılan yerleri ziyaretler,
f. Kongre veya toplantılar,
g. İş için yapılan geziler.
Turistlerin her türlü gereksinimlerini karşılamak üzere yapılmış işletmelerin tümüne ağırlama endüstrisi adı verilir.
TURİZMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
İnsanlar varolduklarından beri seyahat etmektedirler. M.Ö. 4000 yıllarında Sümerler tarafından tekerleğin bulunmasıyla bu seyahatler büyük bir hız kazanmıştır. Aynı yıllarda malla takas şeklinde de olsa ilk yiyecek ve içecek alış-verişleri yapılmış, yol kenarlarında konaklama birimleri oluşturulmuştur.
Eski Yunan’da, M.Ö. 700 yıllarında Olimpiyat Oyunlarının başlaması, Dünya turizm tarihinde önemli bir olay olarak kabul edilir.
Romalılar yollar boyunca hanlar ve tavernalar yaparak seyahatlerin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Hıristiyanlık döneminde yol boylarındaki manastırlar, yolcuların konaklama ve yiyecek –içecek gereksinimlerini karşılamıştır.
Ticaretin gelişmesiyle canlanan İpek Yolu boyunca konaklama ve yiyecek-içecek birimleri oluşmuştur. Buhar gücünün ulaştırma araçlarında kullanılmasıyla seyahatlerin süreleri kısalmış, dolayısıyla sayıları artmıştır. Sanayileşme de turizmin canlanması ve artmasına büyük katkıda bulunmuştur.
1960’lardan sonra dünya turizmi, büyük bir tırmanışa geçmiştir. Bugün bütün dünyada gelişmekte olan turizm, ülkelerin ekonomilerinde önemli bir yer tutmaktadır.
TÜRKİYE’DE TURİZM
Anadolu’da seyahatlerin tarihi Hitit dönemine kadar uzanmaktadır. Daha sonraları dünyadaki gelişmelere paralel olarak Yunan, Roma ve Bizans dönemlerinde gelişmesini sürdürmüştür. Türklerin Anadolu’ya gelmesiyle, Roma ve Bizans döneminde oluşturulan han sistemleri, yine han ve kervansaray adı altında Selçuklular ve Osmanlılar döneminde de sürmüştür. Türkiye’de ilk otel 1892 yılında İstanbul’da açılan “Pera Palas”tır. İlk turizm organizasyonu 1923 yılında kurulan TOURING(Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu)’dur. İlk devlet birimi de 1934 yılında açılan “Turizm Bürosu”dur. 1939 yılında ilk Turizm Müdürlüğü kurulmuştur. 1955’de kurulan Turizm Bankası, yatırımlar yaparak ve kredi vererek turizmin kalkınmasına yardımcı olmuştur.
Son yıllarda Türk turizmi, büyük yatırımlarla önemli bir ilerleme gerçekleştirmiştir ve turizm gelirlerinin ihracat içindeki payı her geçen yıl artmaktadır.
TURİZMİN AMAÇLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI
Çeşitli amaçlarla gerçekleştirilen turizm etkinlikleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
a. Dinlenme Turizmi: Dinlenme amacıyla yapılan seyahatlerdir.
b. Kültürel Turizm: Tarihi eserleri, müzeleri vb. görmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.
c. Sosyal Turizm:Akrabaları ziyaret, balayı geçirmek vb. amaçlı seyahatlerdir.
d. Ekonomik Turizm:Fuar veya sergilere katılmak veya ziyaret etmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.
e. Politik Turizm:Politikacıların, devlet adamlarının yaptıkları seyahatlerdir.
f. Spor Turizmi:Spor faaliyetlerine katılmak veya izlemek amacıyla yapılan seyahatlerdir.
g. Dini Turizm:Kutsal yerlere dini amaçlarla yapılan seyahatlerdir.
h. Sağlık Turizmi:Tedavi görmek amacıyla yapılan seyahatlerdir.
TURİZMİN ÇEŞİTLİ KRİTERLERE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
1.Katılımcı yaş grubuna göre:
a. Gençlik Turizmi(15-24 yaş arası); anne-baba veya aile fertleri olmaksızın yapılır.
b. Üçüncü Yaş Turizmi(60 yaş üstü).
2.Katılımcı sayısına göre:
a. Ferdi Turizm(Kişisel Turizm )
b. Aile Turizmi:Aile fertlerinin hep beraber seyahat etmeleridir.
c. Kolektif Turizm (Kitle turizmi):
I. Grup Turizmi: Seyahat ve konaklama, kolektif olarak düzenlenir.
II. Klüp Turizmi: Seyahat ve konaklama belli bir grup tarafından düzenlenir.
3.Turistin geldiği yere göre:
a. İç Turizm:Kişilerin kendi ülkeleri içindeki turizm amaçlı seyahatleridir.
b. Dış Turizm:Kişilerin ülkeleri dışına yaptıkları turizm amaçlı seyahatleridir.
4.Seyahat için seçilen zamana (sezona) göre:
Yaz sezonu, kış sezonu ve sezon dışı turizm.
5.Konaklama tesisinin şekline göre:
Otel veya benzeri tesisler turizmi, kamping,karavan turizmidir.
6.Konaklama süresine göre:
a.Kısa süreli turizm.(Transit geçişler, yakın yerlere yapılan seyahatler ve kısa konaklamalar)
b.Uzun süreli turizm.(En az dört gecelik tatil turizmi veya sağlık nedeniyle konaklamalar)
7.Kullanılan ulaştırma aracına göre:
Denizyolu, Havayolu, Demiryolu ve Karayolu Turizmi.
8.Sosyal içeriğine göre:
Lüks Turizm, Geleneksel Turizm, Sosyal Turizm, Gençlik Turizmi.
9.Finansman çeşidine göre:
Sosyal Turizm, özel finanse edilen, önceden veya sonradan finanse edilen turizm.
10.Ödemeler bilançosu üzerindeki etkilerine göre :
a.Dış aktif turizm:Bir ülkeye yabancı ülke vatandaşlarının yaptığı seyahatlerdir. Döviz girdisi olduğundan olumlu etkisi vardır.
b. Dış pasif turizm: Ülke vatandaşlarının yabancı ülkelere yaptıkları seyahatlerdir. Döviz çıkışı olduğundan olumsuz etkisi vardır.
AĞIRLAMA ENDÜSTRİSİ İLE İLGİLİ SINIFLAMALAR
Ağırlama endüstrisi;
A)Konaklama işletmeleri,
B)Yiyecek-içecek işletmeleri olmak üzere ikiye ayrılır.
A. Konaklama İşletmeleri;
1.Temel konaklama işletmeleri: Otel, motel, tatil köyü,
2.Yardımcı konaklama işletmeleri: Kamping, apart hotel, hostel, oberj vb.
B. Yiyecek-içecek işletmeleri çeşitli kriterlere göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
1.Belgelerine göre:
a.Turistik belgeli işletmeler,
b.Belediye belgeli işletmeler.
2.Ekonomik şartlarına göre:
a.Ticari işletmeler,
b.Resmi işletmeler,
c.Hayır kurumları,
3.Faaliyet alanlarına göre:
a.Restoran, b.Bar, c.Kafeterya, d.Pub, e.Disko,
f.Gece kulubü vb.
